نسبت ترکیب رزین و هاردنر، طریقه اندازهگیری دقیق و میزان رزین و هاردنر را یاد بگیرید. فرمول و روش صحیح ترکیب رزین و هاردنر بهصورت ….
یکی از مهمترین مراحل در رزینکاری، ترکیب درست رزین و هاردنر است. اگر این مرحله بهدرستی انجام نشود، نهتنها نتیجه کار مطلوب نخواهد بود، بلکه ممکن است سطح کار چسبناک باقی بماند یا هرگز خشک نشود. در این مقاله بهصورت کامل و کاربردی، نسبت ترکیب رزین به هاردنر، روشهای اندازهگیری دقیق مواد، نکات مهم در آموزش ترکیب رزین و هاردنر و حتی مواردی مثل اینکه اگر هاردنر بیشتر از رزین باشد چه اتفاقی میافتد، خواهیم پرداخت.
اگر بهدنبال راهی مطمئن برای ترکیب اصولی این دو ماده هستید و میخواهید کار نهایی بدون حباب و ایراد باشد، این مطلب مخصوص شماست.
قبل از اینکه وارد جزئیات طرز استفاده از رزین و هاردنر شویم، لازم است درک درستی از این دو ماده و نقش آنها در کار با رزین و هاردنر داشته باشیم. رزین اپوکسی و هاردنر، دو جزء اصلی یک سیستم پلیمری دوجزئی هستند که در هنگام ترکیب رزین و هاردنر با یکدیگر واکنش شیمیایی نشان داده و از حالت مایع به جامد تبدیل میشوند. رزین (معمولاً جزء A) یک پلیمر است که بهتنهایی خشک نمیشود و نیاز به یک عامل فعالکننده دارد.
رزین و هاردنر چیست
اینجاست که هاردنر رزین (جزء B) وارد عمل میشود. هاردنر، مادهای است که با رزین واکنش داده و فرآیند پخت یا سخت شدن را آغاز میکند. در پاسخ به سوال رزین هاردنر چیست، میتوان گفت هاردنر تکمیلکننده رزین است و بدون آن، رزین هرگز به محصول نهایی سخت و شفاف تبدیل نخواهد شد. این ترکیبات رزین در کنار هم، طی فرآیندی که به آن پلیمریزاسیون میگویند، به مادهای مقاوم، شفاف و پایدار تبدیل میشوند.
لوازم ترکیب رزین و هاردنر
برای اینکه ترکیب رزین و هاردنر بهدرستی انجام شود و در نهایت به یک سطح صاف، بدون چسبندگی و بدون حباب برسید، باید از ابزار مناسب استفاده کنید. دقت در انتخاب لوازم ترکیب رزین و هاردنر نهتنها کیفیت نهایی کار را بالا میبرد، بلکه باعث میشود فرآیند کار با رزین و هاردنر تمیزتر، سریعتر و کمخطاتر پیش برود.
در ادامه فهرستی از وسایل موردنیاز برای اندازهگیری و ترکیب رزین و هاردنر آوردهایم:
| ابزار | کاربرد |
|---|---|
| دستکش یکبارمصرف لاتکس یا نیتریل | برای محافظت از دستها در برابر تماس مستقیم با رزین |
| ظرف پلاستیکی تمیز (یکبارمصرف یا چندبارمصرف) | برای مخلوط کردن رزین و هاردنر – از ظروف چرب یا آلوده به روغن اجتناب کنید |
| چوب بستنی، میله چوبی یا همزن پلاستیکی تمیز | برای هم زدن دقیق و یکنواخت مواد |
| ترازوی دیجیتال دقیق (برای وزنکشی) | برای اندازهگیری وزن رزین و هاردنر با دقت بالا، مخصوصاً در ترکیبهایی با نسبت وزنی |
| پیمانه مدرج پلاستیکی (در صورت اندازهگیری حجمی) | برای اندازهگیری نسبت ۲:۱ یا ۱:۱ بهصورت حجمی، بر اساس نوع رزین |
| دستمال تمیز یا حوله کاغذی | برای پاککردن ظروف، چکاندن مواد یا پاکسازی اطراف کار |
| الکل ایزوپروپیل (در صورت نیاز) | برای تمیزکردن ابزار بعد از پایان کار یا زدودن چربی سطح پیش از کار |
ظروف شیشهای یا پلیاستایرن (فومی) برای ترکیب رزین مناسب نیستند، چون ممکن است با مواد واکنش دهند یا ذوب شوند.
همیشه ابزار تمیز استفاده کنید؛ ذرات گردوغبار، چربی یا بقایای قدیمی میتواند باعث ناقص ماندن فرآیند پخت رزین شود.
اگر قصد دارید در حجم بالا کار با رزین و هاردنر را انجام دهید، استفاده از دستگاه همزن رزین یا میکسر دریلدار با دور پایین توصیه میشود (مخصوصاً در کارهای صنعتی یا قالبگیریهای بزرگ).
دقت در اندازهگیری رزین و هاردنر یکی از حیاتیترین مراحل در کار با رزین اپوکسی است. کوچکترین اشتباه در نسبت ترکیب میتواند باعث شود رزینتان هرگز خشک نشود، چسبناک باقی بماند یا شکننده شود. بنابراین، قبل از شروع، باید نوع رزینی که استفاده میکنید را بشناسید و دقیقاً طبق دستور سازنده، مواد را اندازهگیری کنید.
اندازه گیری رزین ترکیب رزین و هاردنر
در این طریقه اندازه گیری رزین و هاردنر، مواد را با استفاده از ترازوی دیجیتال اندازهگیری میکنیم. نسبت رزین به هاردنر رایج برای بسیاری از رزینهای اپوکسی بهصورت وزنی، ۱۰۰ گرم رزین + ۵۰ گرم هاردنر (نسبت ۲ به ۱) یا ۱۰۰ گرم رزین + ۳۰ گرم هاردنر (نسبت ۱۰۰:۳۰) است. این مقدار رزین و هاردنر باید دقیقاً رعایت شود.
مزیت روش وزنی:
دقیقتر است و برای رزینهایی که نسبت اختلاط پیچیده دارند یا حساس به دما هستند، بهتر جواب میدهد.
در این طریقه اندازه گیری رزین و هاردنر، از پیمانه مدرج پلاستیکی استفاده میشود. معمولاً نسبت ترکیب رزین به هاردنر ۱:۱ یا ۲:۱ است، مثلاً ۲۰۰ میلیلیتر رزین + ۱۰۰ میلیلیتر هاردنر. اینجا میزان ترکیب رزین و هاردنر بر پایه حجم است.
⚠️ نکته مهم: چگالی رزین و هاردنر ممکن است با هم فرق داشته باشد؛ بنابراین اگر سازنده گفته از نسبت وزنی استفاده شود، حتماً با ترازو کار کنید، نه پیمانه!
بسیاری از هنرمندان و مبتدیان میپرسند که آیا اندازه گیری رزین و هاردنر بدون ترازو امکانپذیر است؟ در پروژههای کوچک و غیرحرفهای، برخی افراد از روشهای تقریبی مانند استفاده از سرنگهای یکسان یا ظروف شفاف با خطکشی دستی برای ترکیب رزین و هاردنر بدون ترازو استفاده میکنند. اما این روشها ریسک بسیار بالایی دارند و ممکن است منجر به خشک نشدن یا نرم ماندن رزین شوند.
توصیه اکید ما این است که همیشه برای اندازه گیری رزین و هاردنر، حتی در کوچکترین پروژهها، از ترازوی دیجیتال یا پیمانههای مدرج دقیق استفاده کنید. مقدار رزین و هاردنر چقدر باید باشد، سوالی است که فقط با اندازهگیری دقیق میتوان به آن پاسخ داد. اگر دقت لازم را نداشته باشید، نتیجه نهایی شما فدا خواهد شد.
قبل از هر بار استفاده، دستورالعمل روی ظرف رزین را مطالعه کنید. بعضی رزینها فقط با نسبت وزنی یا فقط با نسبت حجمی باید ترکیب شوند. این مشخص میکند درصد ترکیب رزین و هاردنر شما چگونه است.
از ظرف تمیز و خشک برای اندازه گیری رزین استفاده کنید؛ حتی رطوبت ظرف میتواند ترکیب را خراب کند.
بعد از اندازهگیری، بلافاصله مخلوط را هم بزنید. اگر مواد مدتی در حالت جداگانه بمانند، ممکن است نتیجه نهایی ناقص شود.
همیشه با مقدار کم رزین و هاردنر شروع کنید، بهخصوص اگر مبتدی هستید. رزین بعد از ترکیب، دیگر قابل ذخیرهسازی نیست.
بعد از اندازهگیری دقیق رزین و هاردنر، نوبت به مخلوط کردن آنها میرسد. این مرحله از همه حساستر است؛ چون اگر مواد خوب ترکیب نشوند، خروجی شما ممکن است چسبناک بماند، خشک نشود یا حتی ترک بخورد. در ادامه، روش درست همزدن رزین و هاردنر را قدمبهقدم توضیح میدهیم.
چوب بستنی، چوب آبنمک یا همزن سیلیکونی گزینههای مناسبی برای حجمهای کم هستند.
برای حجمهای بالاتر، از همزن پلاستیکی مقاوم یا دریل همزن با دور پایین استفاده کنید (اگر سازنده اجازه داده باشد).
⚠️ نکته مهم: ابزار فلزی یا آلومینیومی بههیچوجه توصیه نمیشود، چون ممکن است با هاردنر واکنش دهد یا باعث وارد شدن حباب بیشتر به رزین شود.
ابزار همزدن هاردنر و رزین
مواد را آهسته و یکنواخت هم بزنید؛ نه خیلی سریع که پر از حباب شود، نه آنقدر کند که زمان را از دست بدهید.
حدود ۳ تا ۵ دقیقه همزدن مداوم لازم است تا رزین و هاردنر بهطور کامل با هم ترکیب شوند.
حتماً لبهها و کف ظرف را هم با دقت بتراشید و هم بزنید. اگر بخشی از مواد خوب ترکیب نشوند، ممکن است در محصول نهایی لکههای نرم یا چسبناک ایجاد شود.
برای خلق آثار هنری زیبا، آموزش ترکیب رنگ رزین از اهمیت ویژهای برخوردار است. پس از ترکیب رزین و هاردنر، زمان مناسب برای افزودن رنگ به مخلوط است. بهتر است رنگدانههای مخصوص رزین (پودری، خمیری یا مایع) را بهتدریج و در مقادیر کم اضافه کنید و به آرامی هم بزنید تا رنگ به طور یکنواخت در تمام ترکیب رزین پخش شود. توجه داشته باشید که زیادهروی در افزودن رنگدانهها میتواند بر فرآیند پخت تأثیر منفی بگذارد.
اگر قصد دارید ترکیب رنگ اپوکسی با هاردنر را انجام دهید، این کار باید بعد از مخلوط شدن کامل رزین و هاردنر باشد، نه قبل از آن. ابتدا رزین و هاردنر را طبق نسبت رزین و هاردنر مخلوط کنید، سپس رنگ را اضافه کنید تا از واکنش نامطلوب رنگ با یکی از اجزا جلوگیری شود.
آموزش ترکیب رنگ رزین
ظرف باید تمیز، خشک، مقاوم به حرارت و شفاف باشد تا روند ترکیب را ببینید.
از ظروف پلاستیکی یکبار مصرف با دیواره صاف استفاده کنید که بهراحتی بتوانید مواد را کامل خالی کنید.
از ظروف بزرگتر از حجم رزین استفاده کنید تا اگر رزین در واکنش گرم شد یا حجمش افزایش یافت، بیرون نریزد.
یکی از سوالات رایج، بهخصوص برای افراد تازهکار، این است که آیا میتوان ترکیب رزین با آب را انجام داد؟ پاسخ قاطعانه «خیر» است. رزین اپوکسی و هاردنر به گونهای طراحی شدهاند که بدون حضور آب واکنش دهند. افزودن آب به مخلوط رزین و هاردنر باعث میشود:
پس، برای داشتن نتیجهای موفق، همیشه از آب دوری کنید و تنها از مواد توصیهشده توسط سازنده استفاده نمایید.
بلافاصله بعد از همزدن، رزین را در قالب یا روی سطح بریزید.
زمان کار (working time) را فراموش نکنید. رزین از لحظهای که ترکیب میشود، شروع به واکنش میکند، و فرصت محدودی برای کار با رزین دارید (مثلاً ۱۰ تا ۳۰ دقیقه، بسته به نوع رزین).
یکی از پرتکرارترین مشکلاتی که رزینکارها تجربه میکنند، خشک نشدن کامل یا نرم باقی ماندن کار است. این اتفاق میتونه حسابی اعصابخُردکن باشه؛ هم مواد و وقتتون هدر میره، هم کار نهایی قابل استفاده نیست. اما خبر خوب اینه که معمولاً این مشکل، دلایل مشخصی داره که قابل پیشگیری هست.
چرا رزین خشک نمیشود
مهمترین دلیل خشک نشدن رزین، اشتباه در نسبت ترکیب رزین به هاردنره.
مثلاً اگر رزین شما با نسبت ۱ به ۱ طراحی شده و شما بهاشتباه کمی کمتر یا بیشتر از هاردنر ریختهاید، واکنش شیمیایی ناقص میمونه.
راهحل:
همیشه از ترازو یا پیمانه دقیق استفاده کنید و حتماً طبق دستورالعمل شرکت سازنده پیش برید. نسبتها برحسب حجم و وزن میتونن فرق داشته باشن. چشمبسته عمل نکنید.
اگر در اندازه گیری رزین و هاردنر اشتباه کنید و مقدار هاردنر بیشتر از رزین باشد، ممکن است رزین شما هرگز به طور کامل سخت نشود و به حالت لاستیکی یا چسبناک باقی بماند. در بهترین حالت، سطح کار سفت میشود اما انعطافپذیری بیش از حدی خواهد داشت. این اتفاق به این دلیل رخ میدهد که هاردنر اضافی هیچ رزینی برای واکنش با آن ندارد و به صورت آزاد در مخلوط باقی میماند و باعث ایجاد یک سطح نرم و ناپایدار میشود. این یکی از دلایل اصلی است که چرا اگر رزین خشک نشد چه کنیم یک سوال پرتکرار است.
ترکیب ناقص یکی از قاتلهای پنهان در رزینکاریه.
اگر رزین و هاردنر خوب با هم مخلوط نشن (یعنی بخشهایی از مواد همنخورده باقی بمونه)، اون نواحی هیچوقت خشک نمیشن.
راهحل:
– حداقل ۳ تا ۵ دقیقه با حوصله و یکنواخت هم بزنید
– لبهها و کف ظرف رو فراموش نکنید
– در صورت نیاز، مواد رو از یک ظرف به ظرف دیگر منتقل کنید تا مطمئن بشید همهچیز ترکیب شده
رزین اپوکسی برای واکنش شیمیایی و خشک شدن، به دمای مناسب نیاز داره. اگر هوا خیلی سرد باشه، رزین ممکنه تا چند روز هم نرم بمونه یا اصلاً خشک نشه.
راهحل:
دمای محیط کار باید حداقل ۲۲ تا ۲۵ درجه سانتیگراد باشه.
در زمستان یا فضاهای سرد، از هیتر یا چراغ گرمکن (با رعایت نکات ایمنی) کمک بگیرید.
گاهی مشکل از خود رزینه. رزینهایی که تاریخ مصرفشون گذشته یا در جای مرطوب نگهداری شدن، خاصیت شیمیاییشون رو از دست میدن.
راهحل:
– همیشه تاریخ تولید و انقضای رزین و هاردنر رو چک کنید
– مواد رو در جای خشک، خنک و به دور از نور خورشید نگه دارید
– قبل از مصرف، از بوی غیرعادی یا تهنشین شدن بیشازحد مطمئن بشید
گاهی اگر رزین رو یکدفعه در حجم یا ضخامت زیاد بریزید، گرمای داخلی بالا میره یا توزیع مواد یکنواخت نیست و بخشی از کار نرم میمونه.
راهحل:
– در هر مرحله، حداکثر به ضخامت مجاز که شرکت سازنده گفته پایبند باشید
– برای کارهای حجیم، رزین رو در چند لایه نازک بریزید و هر لایه رو بعد از نیمخشک شدن، ادامه بدید (این نکته به ریختن لایه دوم رزین اشاره دارد).
اگر پس از خشک شدن رزین متوجه شدید که سطح یا کل کارتان نرم و چسبنده باقی مانده، نگران نباشید. با چند روش ساده میتوانید وضعیت را بهبود ببخشید یا حداقل از ضرر بیشتر جلوگیری کنید. این راهکارها برای زمانی هستند که اگر رزین خشک نشد چه کنیم.
بعضی مواقع، مخصوصاً در دماهای پایین یا هنگام استفاده از رزینهای خاص، زمان خشک شدن رزین و هاردنر طولانیتر میشود. اگر کار نرم است ولی هنوز چسبناک و قابل جابجایی، میتوانید صبور باشید و اجازه دهید چند روز دیگر در دمای مناسب باقی بماند. گاهی اپوکسی تا دو هفته هم به مرور سختتر میشود.
اگر رزین شما پس از خشک شدن نرم است ولی سطحی صاف و قابل کار دارد، میتوانید:
با سنباده نرم (مثلاً ۱۲۰ یا ۲۲۰) سطح را سنباده بزنید تا قسمتهای نرم یا چسبنده از بین بروند.
سپس سطح را تمیز کنید تا گرد و غبار از بین برود.
یک لایه رزین تازه را مطابق نسبت درست رزین و هاردنر ترکیب کرده و روی سطح بمالید تا سطح سخت و صاف ایجاد شود.
گاهی دمای محیط پایین باعث نرم ماندن رزین میشود. با استفاده از یک منبع گرمای کنترلشده مانند هیتر یا سشوار صنعتی (با فاصله مناسب و حرارت ملایم) میتوانید فرآیند خشک شدن را تسریع کنید.
توجه: حرارت زیاد یا مستقیم ندهید تا رزین نسوزد یا حباب نگیرد.
در مواردی که به دلیل هاردنر زیاد یا اشتباه در نسبت ترکیب، رزین نرم شده، با افزودن یک لایه رزین مخلوط شده با نسبت صحیح میتوان سطح را اصلاح کرد. قبل از زدن لایه جدید، سطح را تا حد امکان پاک و آماده کنید.
همیشه نسبت دقیق رزین و هاردنر را رعایت کنید.
از هم زدن کامل اطمینان حاصل کنید.
دمای محیط مناسب را رعایت کنید.
از رزینهای تاریخمصرف گذشته استفاده نکنید
برای اینکه چیکار کنیم رزین زود خشک بشه و به بهترین نتیجه برسیم، چند نکته کلیدی وجود دارد:
با سلام و خسته نباشید بنده از دو چسب رزین و هاردنر واسه ماشینم استفاده کردم ی قطعه هایی که شکسته بود رو خودم ساختمشون فقط نمیدونستم قالب چی بگیرم که راحت جدابشه ولی پیدا نکردم و چسبیدن بهمدیگه ولی درکل چیزایی خیلی توپی میشه باهاش ساخت و تشکر از راهنمایی خوبتون..